A – SINH HOẠT NÔNG NGHIỆP :
Đồng bằng Nam bộ còn là vựa lúa lớn ở Đông Nam Châu Á .Nước sông Cửu long và Đồng Nai hàng năm đổ về mang theo khối phù sa màu mỡ khổng lồ bồi đắp nên một Châu thổ mênh mông bằng phẳng. Bên cạnh các hoạt động nông nghiệp khác,như làm rẫy , đánh cá , chăn nuôi …, nghề trồng lúa nước của người dân gắn liền với quá trình định cư lâu đời, tích luỹ nhiều kinh nghiệm quý báu. Đồng bào ta bao đời nay đã đào kênh , khơi rạch , khai hoang , khẩn đất thành những ruộng lúa phì nhiêu , khác hẳn những dải ruộng hẹp ven biển miền Trung.Việc canh tác theo lối quảng canh , 3 vụ lúa sớm ,giữa , muộn gối đầu liên tiếp trong năm.Hai bên bờ sông Cửu Long, ở những nơi đất thấp ngập nước ,nông dân Sạ lúa ( hạt lúa được gieo vào các hàng Ngô . Đến mùa nước lên, ngô bẻ xong thì cây lúa đã mạnh. Nước dâng đến đâu , thì cây lúa nương theo đến đấy. Rồi nước từ từ rút, cây lúa rạp xuống , bắt rễ đâm chồi trên lớp phù sa mới,mỗi chồi mọc thêm dăm ba nhánh , trổ bông nặng trĩu ).Nhưng muốn được mùa ,phải tốn nhiều công sức. Công việc nhà nông quanh năm vất vả . ngoài 2 vụ mùa chính, họ còn phải bươn chải :trồng rẫy , nuôi tằm , buôn bán:
Tháng Giêng , ăn Tết ở nhà
Tháng hai rỗi rãi quay ra nuôi tằm
Tháng ba , đi bán vải thâm
Tháng tư đi gặt
Tháng năm trở về
Tháng sáu , em đi buôn về
Tháng bảy , tháng tám trở về đồng ngô
Cuối cùng , dù có quay ra làm thêm những nghề phụ để trang trải nợ nần , thuế má , thì vấn đề thiết thân của người dân quê vẫn là sản xuất lúa gạo
Ngày mùa bắt đầu vào khoảng cuối tháng 3, giữa tháng 4 ÂL . Sau những trận mưa đầu mùa, khi ruộng ngập nước, ếch trong hang đã ra đồng bắt cặp đêm , kêu rền trời ; cá dưới sông men theo đường nước nhảy lóc lên ruộng ,là người ta chuẩn bị gieo mạ . Gieo xong , bắt tay cày hàng chục mẫu ruộng , rất nặng nhọc và mất thời gian. Tiếp đó , dùng bừa kéo nát đất ,sạch cỏ , rồi quay lại trục qua 1 lượt, băm đất cho nhuyễn, đùa bằng mặt ruộng chuẩn bị đất cấy.
Trước đây , mọi công việc lao động đều làm bằng tay chân , với con trâu , cái cày , cái phảng…rất vất vả . Những ngày đầu mùa, họ đã vác cuốc ra đồng từ sáng tinh sương , đến tối mịt mới về :
Lao xao gà gáy rạng ngày ,
Vai vác cái cày , tay dắt con trâu
Bước chân xuống cánh đồng sâu
Chồng cày , vợ cấy , con trâu đi bừa
Nhọc nhằn mà vẫn cần cù chung vai gắng sức :
Trời mưa cho ứơt lá cau
Đôi ta be bé , rủ nhau đi bừa
Công việc của người phụ nữ còn phải giâm khoai, tỉa bắp , trồng cà :
Rủ nhau đi cấy đi cày
Anh thì vác cuốc , em thời trồng khoai
…..” Em thì đi cấy ruộng bông
Anh đi cắt lúa để chung một nhà
Để chinh phục thiên nhiên , ngoài sự gắn bó trong gia đình , còn có sự tương trợ của xóm làng. Trên những vùng đất mới khai hoang, xa kênh rạch, thiếu công cụ , nhân công .. ..năm bảy nhà góp sức canh tác liên ranh nhau , thì sự tổn thất vì chim chuột cũng được giảm thiểu . Phát cỏ là công việc khó khăn đầu tiên , nhất là ở vùng đất hoang vu miệt Rạch giá , Cà Mau …miệt rừng Tràm trầm thuỷ. Người dân từ Long Xuyên , Cù lao Ông Chưởng đi theo kênh đào núi Sập đến Rạch giá , rồi men theo bờ biển xuống phía nam , xuôi dòng kênh , vào rừng U Minh , qua rừng cây Mắm là vùng cỏ thấp mọc trên đất phù sa mặn đắng . Biển cỏ ấy tiếp với dải rừng Tràm trầm thuỷ . Cỏ lên cao ngập đầu người. Vùng đất phèn nước mặn khó nuôi trâu , không cày đất được , người nông dân chỉ còn cách phát cỏ , cào cỏ rồi cấy . . Vậy mà , những trảng cỏ um tùm lau sậy cuối cùng cũng chịu phép , ngã rạp xuống làm phân xanh cho ruộng lúa :
” Sáng ra , mùng chín đã rồi
còi thúc nhịp một , phảng thời lên vai “.
lienvinh 